Αρχαιολογικός χώρος Αγίου Παντελεήμονα
Νεκρόπολη
Ο οικισμός του Αγίου Παντελεήμονα, κτισμένος σεπρονομιακή θέση, ανάμεσα στιs λίμνες Βεγορίτιδα και Πετρών, συνέδεσε σε όλη του την ιστορική πορεία τnv παραγωγική του δραστηριότητα με το λιμναίο οικοσύστημα. Η βασική αυτή επιλογή για αξιοποίησn των δυνατοτήτων του ιδιαίτερου αυτού μικροπεριβάλλοντος πιστοποιείται ήδη από τα αρχαιολογικά ευρήματα της ανασκαφής στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος, μερικά χιλιόμετρα βορειοδυτικά του σημερινού χωριού, στηνβόρεια όχθη της λίμνης των Πετρών.
|
Σύμφωνα με τις παλιότερες επιφανειακές έρευνες και τα πρώτα συμπεράσματα των αρχαιολόγων της ΙΖ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, που ερευνά την περιοχή τα τελευταία χρόνια, πρόκειται για ένανοικισμό που χρονολογείται στη Νεολιθική εποχή (6.000 - 3.500 π.Χ.). Στη μικρή επίπεδη χερσόνησο ανατολικά της εκκλησίας της Μεταμόρφωσnς του Σωτήρος, έχουν εντοπιστεί λίθινα λειασμένα και πυριτολιθικά εργαλεία, πήλινα σφοντύλια, καθώς και όστρακα χειροποίητων αγγείων με καστανό ή ερυθρό επίχρισμα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι σπάνιες για την εποχή ταφές που έχουν εντοπιστεί πρόσφατα.
Στηv ίδια περιοχή τοποθετείται το εκτεταμένο νεκροταφείο τηs Ύστερης Eποχής Χαλκού και της Πρώιμnς Eποχής Σιδήρου (1600 - 600 π.Χ.) που εντοπίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα. Στην ανασκαφή που πραγματοποιήθnκε από Ρώσους αρχαιολόγους και ήταν μια από τις πρώτεs στα Βαλκάνια, αποκαλύφθηκαν 376 κιβωτιόσχημοι τάφοι, με μονές ή πολλαπλές ταφές. Οι περισσότεροι είχαν πλούσια κτερίσματα με μικροαντικείμενα (χάλκινο αγαλματίδιο αλόγου και μικρογραφικά αγγεία) και κοσμήματα (πόρπες, περόνες, δαχτυλίδια, σκουλαρίκια, βραχιόλια) από χαλκό, σίδnρο, γυαλί, οστό, πnλό και σπανιότερα χρυσό. Από την κεραμική ξεχωρίζουν οι πρόχοι, τα μόνωτα και δίωτα κύπελλα, καθώs και ορισμένα αγγεία με αμαυρόχρωμη γραπτή διακόσμηση. Από τον πλούτο των ευρημάτων αυτών τίποτε δεν έχει απομείνει στην περιοχή.' Ενα μέρος βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο θεσσαλονίκnς, ένα άλλο στο Μουσείο Μπενάκη, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των ευρημάτων βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κωνσταντινούπολης. Με τα χρόνια έχουν χαθεί και τα ακριβή όρια του ίδιου του ανασκαμμένου νεκροταφείου.
Στηv ίδια περιοχή τοποθετείται το εκτεταμένο νεκροταφείο τηs Ύστερης Eποχής Χαλκού και της Πρώιμnς Eποχής Σιδήρου (1600 - 600 π.Χ.) που εντοπίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα. Στην ανασκαφή που πραγματοποιήθnκε από Ρώσους αρχαιολόγους και ήταν μια από τις πρώτεs στα Βαλκάνια, αποκαλύφθηκαν 376 κιβωτιόσχημοι τάφοι, με μονές ή πολλαπλές ταφές. Οι περισσότεροι είχαν πλούσια κτερίσματα με μικροαντικείμενα (χάλκινο αγαλματίδιο αλόγου και μικρογραφικά αγγεία) και κοσμήματα (πόρπες, περόνες, δαχτυλίδια, σκουλαρίκια, βραχιόλια) από χαλκό, σίδnρο, γυαλί, οστό, πnλό και σπανιότερα χρυσό. Από την κεραμική ξεχωρίζουν οι πρόχοι, τα μόνωτα και δίωτα κύπελλα, καθώs και ορισμένα αγγεία με αμαυρόχρωμη γραπτή διακόσμηση. Από τον πλούτο των ευρημάτων αυτών τίποτε δεν έχει απομείνει στην περιοχή.' Ενα μέρος βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο θεσσαλονίκnς, ένα άλλο στο Μουσείο Μπενάκη, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των ευρημάτων βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κωνσταντινούπολης. Με τα χρόνια έχουν χαθεί και τα ακριβή όρια του ίδιου του ανασκαμμένου νεκροταφείου.