Ιστορική Αναδρομή
Ένα ταξίδι στα βάθη των αιώνων
Στη συγκεκριμένη ενότητα προσπαθούμε να οριοθετήσουμε το ιστορικό πλαίσιο που περιβάλει την ευρύτερη περιοχή του Αμυνταίου μέσα από μια μεγάλη αναδρομή στο παρελθόν. Τα ιστορικά στοιχεία αφορούν διάφορες χρονικές περιόδους ξεκινώντας από τους προϊστορικούς χρόνους και καλύπτοντας μια μεγάλη περίοδο. Τα περισσότερα από αυτά αναφέρονται στην ιστορία της περιοχής κατά τους αρχαίους και βυζαντινούς χρόνους ενώ προκύπτουν από τα αντίστοιχα αρχαιολογικά ευρήματα τα οποία και μας εκπλήσσουν διαρκώς. Σε ότι αφορά τους πρόσφατους αιώνες, αυτοί παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον από κοινωνικής, πολιτισμικής και οικονομικής άποψης, σε μια από τις πλέον ταραγμένες και πολύπαθες περιοχές της Ελλάδας.
"Ο πολιτισμός των τεσσάρων λιμνών"
8.500 ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΧΡΟΝΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
6.500 π.Χ - 5ος αιώνας π.Χ
|
Οι πρώτοι οικισμοί δημιουργήθηκαν στο β' μισό της 7ης χιλιετίας π.Χ., μέσα ή κοντά σε λίμνες και βαλτώδεις εκτάσεις. Οι λιμναίοι οικισμοί των επόμενων δύο χιλιετιών οργανώνονταν σε γειτονιές των τριών ή έξι κατοικιών, οι οποίες εδράζονταν σε κοινές εξέδρες από οριζόντια διευθετημένους κορμούς δένδρων.
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα της περιοχής είναι ένα κάθισμα με τέσσερα πόδια ηλικίας περίπου 7.500 ετών, ενώ φαίνεται πως οι πολιτισμοί εκείνοι χρησιμοποιούσαν ακόμη και ΜΙΞΕΡ, καθώς βρέθηκαν κεραμικά θραύσματα που υποδηλώνουν τη χρήση κάποιου είδους αναδευτήρα τροφών από το μακρινό 6.000 π.Χ. Ένα πλήθος κοσμημάτων, που αποτελούνταν κυρίως από δισκοειδείς χάνδρες ποικίλου σχήματος, μεγέθους και υλικού ή από περίαπτα και βραχιόλια, εξέφραζε τις αντιλήψεις της καλαισθησίας της εποχής αλλά και τις συμβολικές προθέσεις των φορέων τους. Λίθινα οστέινα αλλά και χάλκινα αντικείμενα (ευρήματα) ανάγονται στην Εποχή του Χαλκού (3.100-1.100 μ.Χ) ενώ μια γενικευμένη φωτιά στο τέλος της περιόδου καταστρέφει ολοκληρωτικά τα στοιχεία ζωής και βυθίζει στο βυθό της λίμνης τα κατάλοιπα των κατοικιών.
Η Εποχή του Σιδήρου (1.100-5ος αιώνας π.Χ) που ακολουθεί "δίνει στοιχεία" μόνο από τα νεκροταφεία της και ειδικότερα από αυτό του Αγίου Παντελεήμονα Αμυνταίου. Ενα χαρακτηριστικό το εύρημα είναι το λιθόκτιστο έδρανο για νεκρόδειπνα. Γύρω από την κατασκευή αυτή εντοπίστηκαν λάκκοι με οστά και πλούσια κτερίσματα, όπως ένα χάλκινο ξίφος με χρυσά καρφιά. Οι συχνές εμφανίσεις γυναικών με διαδήματα και σύνθετα κοσμήματα από τη νεκρόπολη μαρτυρούν την ύπαρξη ιερατείου ή μια διαφορετική κοινωνική ιεράρχηση.
|
Αρχαιολογικά ευρήματα της ευρυτερης περιοχής
5ος αιώνας π.Χ - 30π.Χ
|
Στα σημερινά όρια του Δήμου Αμυνταίου πριν 2.500 χρόνια και πριν την προσάρτηση της περιοχής στο ευρύτερο Βασίλειο της Μακεδονίας, υπήρχε το ανεξάρτητο βασίλειο της Εορδαίας. Η Εορδαία είναι περιοχή της Αρχαίας Μακεδονίας. Εντάσσεται ιστορικά στην Άνω Μακεδονία και αποτελούσε βασίλειο, το οποίο διοικούσε μια τοπική αριστοκρατία, όπως τα υπόλοιπα βασίλεια της Άνω Μακεδονίας. Ενώ, είναι από τα πρώτα βασίλεια που προσαρτήθηκαν στο βασίλειο της Μακεδονίας.
Από τις αρχαίες πηγές μνημονεύονται τέσσερις σημαντικές πόλεις:
Οι Εορδοί πολέμησαν εναντίον των πόλεων-κρατών της Νότιας Ελλάδας στην μάχη των Πλαταιών. Κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο στην Εορδαία στρατοπέδευσε ο Βασιλεύς των Σπαρτιατών Βρασίδας τo 424 π.Χ. ως σύμμαχος του Βασιλιά της Μακεδονίας Περδίκκα Β΄ που πολεμούσε τον βασιλιά των Λυγκηστών τον Αρριβαίο. Κατά την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου οι Εορδοί συμμετείχαν υπό την αρχηγία του ηγεμόνα τους Πτολεμαίου του Λάγου και ιδρυτού της Δυναστείας των Πτολεμαίων στην Αρχαία Αίγυπτο. Αξίζει να σημειωθεί πως οι Πτολεμαίοι κυβέρνησαν την Αίγυπτο από το 305 π.Χ μέχρι το 30 π.Χ, τελευταιός κυβερνήτης της ήταν η Κλεοπάτρα. Μνεία της Εορδαίας γίνεται και αργότερα κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο επειδή μέσω αυτής πέρναγε η ρωμαϊκή οδός Εγνατία. |
Η ελληνιστική πόλη των Πετρών άκμασε το 2ο αιώνα π.Χ αποκτώντας αστικό χαρακτήρα, με την άνθιση πολλών εργαστηρίων και την καθίερωση της ως κέντρο εμπορίου |
Ο Αρχαιολογικός χώρος των Πετρών βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα του Ν. Φλώρινας, σε μικρή απόσταση από το Αμύνταιο στη δυτική όχθη της λίμνης των Πετρών. Η ελληνιστική πόλη των Πετρών βρισκόταν κατά την αρχαιότητα στα όρια του αρχαίου διαμερίσματος της Εορδαίας, στα σύνορα με τη Λυγκηστίδα, δηλαδή μεταξύ Άνω και Κάτω Μακεδονίας. Χτισμένη σε στρατηγική θέση, πάνω στα άνδηρα ενός τραπεζιόσχημου λόφου ύψους 720 μ., ο οποίος δεσπόζει πάνω από τη λίμνη των Πετρών και την εύφορη πεδιάδα. Κατά την περίοδο ακμής της πόλης, τον 2ο αι π. Χ. η απλή αγροτική οικονομία αλλάζει καθώς ο οικισμός αποκτά αστικό χαρακτήρα, ενώ διακρίνεται από υψηλό βιωτικό επίπεδο. Στην πόλη λειτουργούν εργαστήρια κεραμικής, κοροπλαστικής και μεταλλοτεχνίας, όπως μαρτυρούν τμήματα μητρών ανάγλυφων αγγείων και ειδωλίων που βρέθηκαν κατά την ανασκαφική έρευνα. Έτσι, έχοντας τον έλεγχο της Εγνατίας για την περιοχή, είναι πλέον ένα αξιόλογο εμπορικό κέντρο που συναλλάσσεται με πολλές πόλεις του ελλαδικού χώρου. Ο οικισμός καταστράφηκε και εγκαταλείφθηκε στα μέσα του 1ου αι. π. Χ. εποχή της εμφύλιας διαμάχης των Ρωμαίων.
|
Οχυρό Κάλε
Στο λόφο που δεσπόζει πάνω από τη βόρεια όχθη της λίμνης των Πετρών και στην τοποθεσία που ονομάζεται Κάλε σώζονται ερείπια οχυρώσεων και κατοικιών, τα οποία εκτείνονται μέχρι την όχθη της λίμνης. Τα κτίσματα χρονολογούνται στη βυζαντινή περίοδο, με καλύτερα σωζόμενα τα ερείπια τρίκλιτης βασιλικής, η οποία ενδεχομένως εξυπηρετούσε τις θρησκευτικές ανάγκες της φρουράς του κάστρου. Το μέγεθος του ναού (12,30 x 13,70 μ.), οι κτιστές πεσσοτοιχίες, καθώς και οι μέθοδοι κατασκευής υποδεικνύουν ότι το κτίσμα πιθανότατα αποτελούσε το καθολικό μονής αρχαιότερης του 11ου αι. Η είσοδος στο κάστρο προστατεύεται στο βορειοανατολικό άκρο του από πύργο, ενώ στον χώρο του οικισμού υπάρχουν διάσπαρτα ερείπια από μικρά κτίσματα, που εκτιμάται ότι λειτουργούσαν ως σπίτια με αποθηκευτικούς χώρους.
Τα κεραμικά ευρήματα υποδεικνύουν μία αγροτική εγκατάσταση με χρήση από τον 9ο αιώνα μ. Χ. έως και τον 15ο αιώνα. Ο αρχαιολόγος Αντώνης Κεραμόπουλος, ο οποίος επισκέφτηκε το χώρο στις αρχές της δεκαετίας του ’30, υποστήριξε ότι το τείχος θα πρέπει να κατασκευάστηκε στα χρόνια των αρχαίων Μακεδόνων βασιλέων και να επιδιορθώθηκε επί βασιλείας του Ιουστινιανού. Η πρόσβαση στο χώρο του Κάλε γίνεται από μονοπάτι που ξεκινάει από τον αγροτικό δρόμο Αγίου Παντελεήμονα – Πετρών.
Τα κεραμικά ευρήματα υποδεικνύουν μία αγροτική εγκατάσταση με χρήση από τον 9ο αιώνα μ. Χ. έως και τον 15ο αιώνα. Ο αρχαιολόγος Αντώνης Κεραμόπουλος, ο οποίος επισκέφτηκε το χώρο στις αρχές της δεκαετίας του ’30, υποστήριξε ότι το τείχος θα πρέπει να κατασκευάστηκε στα χρόνια των αρχαίων Μακεδόνων βασιλέων και να επιδιορθώθηκε επί βασιλείας του Ιουστινιανού. Η πρόσβαση στο χώρο του Κάλε γίνεται από μονοπάτι που ξεκινάει από τον αγροτικό δρόμο Αγίου Παντελεήμονα – Πετρών.
